ବଡ ଦାଣ୍ଡ ଯିବା ମନା ରେ କାଳିଆ ବଡ ଦାଣ୍ଡ ଯିବା ମନା,,,
ଏହାର ଯଥାର୍ଥତା ଏହି ସମୟରେ ହିଁ ଅନୁଭବ କରି ହେଉଛି। ରଥ ଗଡିବ ବଡ ଦାଣ୍ଡେ।ହେଲେ ଭକ୍ତ ଙ୍କୁ ମନା ।କରୋନା ର ତାଣ୍ଡବ, ବଂଚିବା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ।ତେଣୁ ଦୁରେଇ ରହିବା ।ଘରେ ରହି ମହାପ୍ରଭୁ ଙ୍କୁ ଡାକିବା।ଆମର ପର୍ବପର୍ବାଣୀର ଭୂମି ଓଡିଶା। ରାଜ୍ୟରେ ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ ବ୍ୟତୀତ ଆହୁରି ଅନେକ ଜାନି ଜାତ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ।ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଏକ ବିରାଟ ଧର୍ମ କୈନ୍ଦ୍ରିକ ଯାତ୍ରା ରଥଯାତ୍ରା।ଏହି ଯାତ୍ରା ସନାତନ ଓ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ସଂସ୍କୃତି ଓ ଐତିହକୁ ଚିରଦିନ ଅକ୍ଷ୍ୟୁର୍ଣ ରଖିଛି।ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ହେଉଛନ୍ତି ସମଗ୍ର ହିନ୍ଦୁ ସମାଜର ପରମ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବତା
ଆମ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରାଣପିଣ୍ଡ।ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁ ମୂଳତଃ ଆଦିବାସୀ ଦେବତା।ଆଦିବାସୀ ଶବର ମାନଙ୍କ ,ଜଗନ୍ତ,ଜଗନ୍ନାଥ ଶବ୍ଦର ନାମାନ୍ତ।ଗୋଟିଏ ଗଛକୁ ଶବର ମାନେ ,ଜଗନ୍ତ, ବୋଲି ପୂଜା କରନ୍ତି।ଆମ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାରୁ ଦେବତା ହୋଇ ଥିବାରୁ ସେ ଯେ ଶବର ଦେବତା ଏହା ବିଶ୍ୱାସ ଯୋଗ୍ୟ ମନେ ହୁଏ।ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଠାରୁ ଶ୍ରୀ ଗୁଣ୍ଡିଚା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କର ସମସ୍ତ ଦାୟିତ୍ୱରେ ରହନ୍ତି ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଜ୍ଞାତି ଓ ଶବର ମାନଙ୍କ ବଂଶଧର ଦଇତା ପତି ମାନେ।କେଉଁ ଅନାଦି କାଳରୁ ଶଙ୍ଖକ୍ଷେତ୍ର,ନାବିକ୍ଷେତ୍ର,ଧର୍ମକ୍
ନିଳାଦ୍ରୀବିହାରି ପ୍ରଭୁ ଜଂଗନ୍ନାଥ ଭକ୍ତ ଓ ପତିତ ଜନଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦେବା ନିମିତ୍ତ ପ୍ରତିବର୍ଷ ରଥ ଯାତ୍ରାରେ ବଡ ଦାଣ୍ଡରେ ବିଜେ ହୁଅନ୍ତି।ଆଷାଢ଼ ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ଦ୍ଵିତୀୟା ତିଥିରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ବଳଭଦ୍ର ଓ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସହିତ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବାହାରକୁ ଆସି ରଥାରୂଢ ହୋଇ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତ ଓ ପତିତ ଜନଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି।ଏହା ରଥ ଯାତ୍ରା ନାମରେ ବିଦିତ।
ଏହି ରଥ ଯାତ୍ରା କେତେଗୋଟି ପୌରାଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଉପରେ ଆଧାରିତ।ପୌରାଣିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ କିରାତରାଜ ବିଶ୍ୱାବସୁ ଏକ ନିଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କୁ ଭକ୍ତର ବିନମ୍ର ପ୍ରଣତି ଅର୍ପଣ କରିପୂଜାର୍ଚନା କରୁଥିଲା।କିନ୍ତୁ ବିଦ୍ୟାପତି ଅତ୍ୟନ୍ତ କୌଶଳରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ରାଜା ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ଙ୍କୁ ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ ନିସାଦ ରାଜା ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ନକରି ବିଷାଦରେ ମ୍ରିୟମାଣ ହୋଇ ପଡିଲେ।ବହୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଶେଷରେ ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କୁ ନିଜର ଅଭିଳାଷ ବ୍ୟକ୍ତ କଲା।କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ୱାବସୁ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ହୋଇଥିବାରୁ ।ରାଜା ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ତାର ପଥ ରୋଧ କଲେ।ଭକ୍ତର ତ ଭଗବାନ।ତେଣୁ ପ୍ରଭୁ ରାଣୀ ଗୁଣ୍ଡିଚାଦେବୀ ଙ୍କୁ ବଡ଼ଦାଣ୍ଡରେ ଏକ ବିରାଟ ଯାତ୍ରା କରାଇବା ପାଇଁ ସ୍ୱପ୍ନା ଦେଶ ହେଲେ।ଫଳରେ ସେହି ଦିନ ଠାରୁ ଜାତି ଧର୍ମ ବର୍ଣ୍ଣି ନିରବିଶେଷରେ ଆଚାଣ୍ଡାଳ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପତିତପାବନ ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିବାରେ ସୁଯୋଗ ପାଇଲେ।ରାଣୀ ଗୁଣ୍ଡିଚାଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ରଥ ଯାତ୍ରାର ଅନ୍ୟନାମ ଶ୍ରୀ ଗୁଣ୍ଡିଚା ଯାତ୍ରା।ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଏ।ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ରଥ କାଠ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଥାଏ।ମହା ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନଥଙ୍କ ରଥ ନାମ ନଢ଼ିଘୋଷ।ଏହା ଷୋହଳ ଚକ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ବଡ।ବଳଭଦ୍ରଙ୍କ ରଥର ନାମ ତାଳଧ୍ଵଜ ।
ଏହା ଚଉଦ ଚକ ବିଶିଷ୍ଟ।ବାର ଚକ ବିଶିଷ୍ଟ ସୁଭଦ୍ରା ଙ୍କ ରଥର ନାମ ଦେବଦଳନ।ରଥ ଗୁଡିକ ବିଭିନ୍ନ ରଙ୍ଗୀନ କପଡାରେ ସାଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି।ପୁରୀର ରଥ ଯାତ୍ରା ପୃଥିବୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।ଆଷାଢ଼ ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଦ୍ଵିତୀୟା ତିଥିରେ ରଥଯାତ୍ରା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ।ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ବିଶାଳକାୟମୂର୍ତି ଗୁଡିକୁ ରଥ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତଆଣିବା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ।ସେଠି ପାଇଁ ଦଇତା ପତି ମାନେ ମୂର୍ତି ଗୁଡିକୁ ରଖି ରଖି ଆଣନ୍ତି।ଏହାକୁ ପହଣ୍ଡି ବିଜେ କହନ୍ତି।ଘଣ୍ଟା ମର୍ଦଳ ଝାଞ୍ଜରେ ଚତ୍ରୁଦିଗ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହୁଏ।ମୂର୍ତ୍ତି ଗୁଡିକୁ ରଥାରୂଢ କରି ଶକ୍ତ ରଜୁ ଦ୍ୱାରା ସେବକ ମାନେ ବାନ୍ଧି ଦିଅନ୍ତି।ଗଜପତି ମହାରାଜା ରଥ ସମ୍ମୁଖରେ ଛେରା ପଂହରା କରି ଥାନ୍ତି।ଭକ୍ତି ରସରେ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ଭକ୍ତ ଗଣ ରଥ ଭିଡ଼ିବା ଆରମ୍ବ କରିଥାନ୍ତି।ଶଙ୍ଖ ହୁଳହୁଳି ଧ୍ୱନୀରେ ଗଗନ ପବନ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହୁଏ।
ତୃଷ୍ନା ନୟନରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କର ଭୁବନ ମୋହନ ରୂପ ଲାବନ୍ୟ ଦର୍ଶନ କରି ଭକ୍ତ ମାନଙ୍କ ଆତ୍ମା ତୃପ୍ତି ହୁଏ।ଭକ୍ତଗଣ ରଥ ଗୁଡିକୁ ଟାଣି ଟାଣି ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିର ନିକଟକୁ ନିଅନ୍ତି।ଯିବା ବେଳେ ସାତ ଲହଡି ମଠ ଓ ଶରଧା ବାଲି ପଡେ।ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଙ୍କ ରଥ ସେହି ସବୁ ସ୍ଥାନରେ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ରହିଥାଏ।ଗୁଣ୍ଡିଚା ଘରୁ ଦଶମୀ ଦିନ ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି।ଏହାକୁ ବାହୁଡାଯାତ୍ରା କୁହାଯାଏ।ସେହି ପରିଭକ୍ତଗଣ ଭକ୍ତିରେ ରଥ ଗୁଡିକୁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଅଭିମୁଖେ ଟାଣି ଟାଣି ନେଇ ଥାନ୍ତି।ସଂକୀର୍ତ୍ତନ ଭଜନ ଜଣାଣ ରେ ବଡ ଦାଣ୍ଡ ଉଛୁଳି ପଡେ।ଭକ୍ତ ମାନେ ବଡଦାଣ୍ଡ ବାଲିରେ ଗଡି ଯାଇ ଗଡି ଆସନ୍ତି।ରଥ ଯାତ୍ରା ପରେ ବଡ ଦାଣ୍ଡରେ ଠାକୁର ମାନଙ୍କର ସୁନା ବେଶ ହୁଏ।ଠାକୁର ମାନଙ୍କ ଏହି ସୁବର୍ଣ୍ଣ ବେଶ ଦେଖିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଯାତ୍ରୀ ପୁରୀରେ ସମବେତ ହୁଅନ୍ତି।କେବେଳ ଶାସ୍ତ୍ର ପୁରାଣ ନୁହେଁ ଲୋକ ବିଶ୍ୱାସ ରେ ବି ଯେ ଜଗନ୍ନାଥ ସେ କୃଷ୍ଣ ଓ ସେ ହଁ ରାମସେହି ଭଳି ସଗଡ଼ିଆ ଶଗଡ଼ ବାହି ନେଲା ବେଳେ ତା କଣ୍ଠରୁ ଖୁସିରେ ଗୀତ ଝରି ଆସେ ସେଥିରେ ବି ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ତାଙ୍କ ଘୋଷ ଯାତ୍ରାର ଚିତ୍ର ପ୍ରତି ଫଳିତ ହୁଏ ।ସ୍ୱର ଲହରୀ ଯୁକ୍ତ ଏହି ଗୀତ ପଥ ଚାରୀକୁ ଆମୋଦିତ କରେ।
ପଦଟିଏ,
,ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ସଖି ମେଘ ଘଡଘଡି,
ବାହାରିଲେ ପ୍ରଭୁ ନଢ଼ିଘୋଷ ଚଢି,
ନଢ଼ିଘୋଷ ରଥରେ ଯେ ନନ୍ଦର ନଦନ,
ତାଳଦ୍ୱାଜ ରଥେ ବିଜେପ୍ରଭୁ ବଳରାମ,
ଦେବୀ ରଥେ ଚଢିଣ ସୁଭାଦ୍ର ଗୁଣ୍ଡିଚା ଗମନ ହୋ,
ପୁରୀ ରଥ ଯାତ୍ରା ପୃଥିବୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ।ବହୁ ଦୂର ଦୁରାନ୍ତରୁ ଯାତ୍ରୀ ମାନେ ବସ ଓ ରେଲଗାଡି ରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଆସିଥାନ୍ତି।ଏହି ରଥ ଯାତ୍ରାରେ ସମସ୍ତ ବର୍ଗର ଲୋକ ମାନକୁ ଦର୍ଶନ ଦେଇ ଥାନ୍ତି।ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରରେ ସମସ୍ତେ ସମାନ। ଛେରା ପଂହରା ସମୟରେ ରାଜାଙ୍କ ଦର୍ଶନ ମଧ୍ୟ ସେ ଦିନ ମିଳିଥାଏ।ପୁରୀ ରଥ ଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଶାନ୍ତି ଶୃଙ୍ଖଳା ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ବ୍ୟାପକ ସୁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ।ଏହି ରଥ ଯାତ୍ରା କେବଳ ଭାରତ ରେ ନୁହେଁ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ।ଏହି ଯାତ୍ରାକୁ ଅନୁକରଣ କରି ବିଭିନ୍ନ ଅଂଚଳରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଛି।
ରଥାରୂଢ ଜଗନ୍ନଥଙ୍କ ଦର୍ଶନ ଲାଭ କଲେ ପୁର୍ନଜନ୍ମର ଭୟ ନଥାଏ ବୋଲି ଧାରଣା ଆମ ଧର୍ମ ଧାରଣାରେ ରହିଛି।ଭକ୍ତର ଏହି ଧାରଣାକୁ ଚରିତାର୍ଥ କରିବା ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ପ୍ରଭୁ ବରଷକେ ଥରେ ଘୋଷ ଯାତ୍ରା କରନ୍ତି।ସର୍ବଧର୍ମର ସମନ୍ୱୟ ଦେବତା ଜଗନ୍ନାଥ ସର୍ବଶେଷରେ ଲୋକଦେବତା,ଗଣଦେବତା,ଜାତୀୟଦେବତା,ରା
Comments are closed.